Былыр — былыргыттан Доллуга хомоҕой тыллаах олоҥхоһуттар, кэрэ куоластаах ырыаһыттар төрөөн — үөскээн ааспыттара. Кинилэр тустарынан дьон- сэргэ уос номоҕо оностон сэһэргииллэр.
30-с сыллар ортолоруттан кыра колхозтар холбоһон, алаастарынан бытанан олорбут ыаллар бөһүөлэктэргэ түмсэн, эдэр ыччат көргө — нарга тардыһыыта күүһүрбүтэ.
ТО: Күөллэрики ыччаттара
Алексей Прокопьевич Максимов «Сирдиир тэрээһин» колхозка ферма сэбиэдиссэйинэн үлэлии сырыттаҕына, 1937 сыл сайыныгар Саха АССР норуотун комиссариатын, искусства5а управлениятын норуот айымньытыгар республикатааҕы дьиэтин иһинэн тэриллибит тыа кулуууптарыгар драма куруһуогун салайааччыларын бэлэмниир ус ыйдаах курстарыгар уерэххэ ыыппыттара.Курсу ситиьиилээхтик бүтэрэн искусства управлениятын начальнига Иван Михайлович Романов илии баттааһыннаах 277 №-дээх удостоверениены ылан дойдутугар үлэлии тахсыбыта.
Ол саҕана оройуоҥҥа биир бастакынан Күөлэрикигэ улахан кулууп тутуллан сандаарбыта- Алексей Прокопьевич Максимовы сэбиэдиссэйинэн анаабыттар.
1938-39 сыллардаах Күөллэрики ыччаттарын концерыттан.
«Таптал» драма
Үҥкүү бөлөҕө
Үөрэҕи бүтэрбит эдэр улэһит драма, үнкүү куруһуоктарын тэрийэн, дьоҕурдаах ыччаттары түмпүтэ. Үгус пьесалары, үнкүүлэри туруоран көрөөччүлэр биһирэбиллэрин ылбыттара. Николай Неустроев «Таҥха», Суорун Омоллоон «Күөх көппө», Николай Туобулаахап «Селькор Сэмэн»- драмаларыгар: Дмитрий Николаевич Стручков, Илья Алексеевич Скрябин, Дмитрий Васильевич Стручков, Февронья Васильевна Жиркова, Марфа Николаевна Стручкова- Скрябина оонньуулларын дьон олус астынан көрөрө.
Михаил Ефимович Барашков дьонугар — сэргэтигэр уус тыллааах олонхоһутунан, кэрэ куоластаах ырыаһытынан сураҕырара.
1938 сыллаахха Алексей Прокопьевич Михаил Ефимович Барашков «Бүдүрүйэн биэрбэт Мулдьуруун Боотур» олонхотун туруоран дьон биһирэбилин ылан 1939 сыллаахха олонхону Дьокуускайга Саха театырыгар көрдөрбүттэрэ.
1946 сыллаахха Күөллэрикигэ кулууп дьиэтин салҕаан начальнай оскуола аһыллыбыта. Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа Никита Еремеевич Шахурдин оскуола сэбиэдиссэйинэн, кэргэнэ Мария Федотовна Стручкова учууталынан үлэлииллэр. Кинилэр кэлиэхтэриттэн уус — уран самодеятельноска ыччат кыттыыта күүһүрэр.
1948 сыллаахха колхоз бэрэссэдээтэлэ Алексей Прокопьевич Максимов куораттан биир дойдулааҕын Алексей Леонтьевич Попову ыҥыран кулуупка үлэлэтэр. Айылҕаттан бэриллибит талааннаах артыыс, худуоһунньук кулууп үлэтин олох саҥалыы тэрийбитэ. Тимофей Сметанин «Лоокуут уонна Ньургуьун» пьесатын туруоран Майаҕа киирэн көрдөрөн оройуон киинин олохтоохторун биһирэбиллэрин ылбыттара.
1956 сыл сэтинньигэ Мэҥэ — Хаҥалас оройуонугар комсомол оройуоннааҕы комитета уонна культура отдела республикаҕа аан бастакы Культура эстафетатын тэрийэн, ыччат дьон кө5ун ессе күүһүрпүттэрэ. Ити саҕалааһын үтүө үгэскэ кубулуйан күн бүгүнүгэр диэри сылын аайы ыытыллар.
1953 сыл саас Энгельс уонна М.Горькай аатынан колхоз буолбута. Колхоз киинэ Күөллэрики бөһүөлэгэ өссө кэҥээбитэ, үгүс тутуу ыытыллан, нэһилиэнньэтэ үксээбитэ.
1956 сыл колхоз бэрэссэдээтилинэн Иннокентий Николаевич Шарин сана кулууп тутуутун са5алаабыта.Балконнаах, керер саалалаах, киэн фойелаах, куруьуоктар улэлиир угус хостордоох типовай кулууп
1957 сыл үлэ5э киирэн, дьон үөрүүтэ – көтүүтэ үрдээбитэ, бөһүөлэк олоҕо өссө сэргэхсийбитэ. Кулууп уус — уран самодеятельноһа үгүс пьесалары, кэрэхсэбиллээх концертары туруоран, кэккэлэһэ сытар Чурапчы оройуонугар гастроллаан биһирэппитэ. Манна сурун тэрийээччилэринэн, көҕулээччилэринэн оскуола сэбиэдиссэйэ Георгий Гаврильевич Игнатьев уонна Николай Гаврильевич Эверстов буолаллар.
Оройуон салалтата, культура үлэһиттэрэ колхоз председателин Иннокентий Николаевич Шарин 1959 сыл культура үлэһиттэрин маҥнайгы республикатааҕы съеьигэр делегатынан талан, үлэтин үрдүктүк сыаналаабыттара.
60-нус сылларга библиотекарынан уонна кулууп сэбиэдиссэйинэн Дария Михайловна Попова үлэлээбитэ. Кини ыччаттар көхтөрун таба туһанан, араас өруттээх үлэни тэрийбитэ.
1970 сылларга Күөллэрики нэһилиэнньэтэ бары Тумулга уонна Төҥулугэ көһөн кэлэллэр. Тумул бөһүөлэгэ саҥа тутуунан сырдаан — кэҥээн барар. 1978 сыллаахха Тумулга Өктөөп бырааһынньыгар сана культура дьиэтин уота сандаарбыта.
1981 сылларга Екатерина Егоровна Свинобоева, библиотекарынан Анна Степановна Кычкина үлэлээбиттэрэ.
1985-86 сыл Чурапчыттан төрүттээх анал режиссер идэлээх Татьяна Гаврильевна Игнатьева, Воля Петровна Стручкова үлэлээннэр, кулууп үлэтин сэргэхсиппиттэрэ. Айар талааннаах дьону түмэ тардан «Куерэгэй», «А зори здесь тихие» пьесалары ситиһиилээхтик туруоран дьон биһирэбилин ылбыттара.
1986-96 сылларга кулууп директорынан, уус — уран салайааччынан Саргылана Михайловна Свинобоева анал үөрэҕи бүтэрэн, ананан кэлэн үлэлиэҕиттэн ыла саҥа сүүрээн киирэн барбыта. Бу сылларга коллективка баяниһынан Иван Николаевич Прибылых, Татьяна Константиновна Деревцова, библитекарынан Анна Степановна Кычкина үлэлээбиттэрэ. М.Горькай аатынан совхоз оройуоҥҥа бастыҥ хаһаайыстыба буолан олорор кэмэ этэ. Культура кииннэммит культура систематыгар киирэн үлэлииллэрэ.
Саргылана Михайловна кулууп материальнай базата бө5өргүүругүр элбэх үлэни ыыппыта. Араас өруттээх куруһуоктар, кулууптар улэлииллэрэ:
— эдэр талааннары киэн эйгэҕэ таһаарар сыаллаах «Кэнчээри» конкурс,
— «Что? Где? Когда?» , «Час фортуны» интеллектуальнай оонньуулары, муода студията, «Сардаана» вокальнай ансамбль, үнкүүһүттэр бөлөхтөрө, драм куруһуок уо.д.а. көхтөөхтүк үлэлииллэрэ.
1996 сылтан Акулина Силиновна Власова директорынан, художественнай руководителинэн Нюргуяна Петровна Максимова үлэлииллэр.
